Yστερόβουλος« αντιλαϊκισμός»

Με το παρόν σημείωμα κλείνει μια ιδιότυπη τριλογία αναρτήσεων, στην οποία αποπειράθηκα να πραγματευθώ το ζήτημα του λαϊκισμού και των επιδράσεων-επιπτώσεων του στην πρόσφατη ιστορική  διαδρομή αλλά και τη ζώσα πραγματικότητα της ελληνικής κοινωνίας.
 Στην κατακλείδα του προηγούμενου σημειώματος ισχυρίσθηκα ότι: «ο λαϊκισμός είναι πολυπρόσωπος και πολυπλόκαμος, διαπερνά οριζόντια  το σύνολο σχεδόν του πολιτικού φάσματος, της λεγόμενης διανόησης και της τέχνης και δεν είναι πάντα εύκολα αναγνωρίσιμος και αντιμετωπίσιμος. Μπορεί να έχει γίνει τρόπον τινά της μόδας να επιτίθεται κανείς στους αντιπάλους του χαρακτηρίζοντας τους λαϊκιστές, οι εύκολες όμως φραστικές καταδίκες δεν αντιμετωπίζουν το φαινόμενο. Είναι δε απολύτως αναποτελεσματικός και ο αφ' υψηλού αντιλαϊκισμός της κοινωνικο-οικονομικής και τεχνοκρατικής ελίτ». Ξαναδιαβάζοντας τις γραμμές αυτές αντιλήφθηκα ότι το κύριο πρόβλημα με τον «αφ’ υψηλού αντιλαϊκισμό» δεν είναι ότι είναι αναποτελεσματικός, αλλά ότι είναι υστερόβουλος.

21η Απριλίου- Γιώργος Σεφέρης για τη δικτατορία

Σαν σήμερα πριν από 45 χρόνια καταλύθηκε η δημοκρατία. Η θλιβερή επέτειος είναι πολύ πιθανό -ειδικά φέτος- να περάσει στα ψιλά. Για κάποιον ανεξήγητο λόγο -ειδικά φέτος- αυτή η μέρα μου έφερε στο νου τον Γιώργο Σεφέρη.

                                                             Από Βλακεία (Επίγραμμα)

                               Ελλάς· πυρ! Ελλήνων· πυρ! Χριστιανών· πυρ!
                                     Τρεις λέξεις νεκρές. Γιατί τις σκοτώσατε;


                    Γιώργος Σεφέρης (Χειρόγραφο Oκτώβριος 1968)

«Προκόβουμε καταπληκτικά».

Φράση γεμάτη σαρκασμό γραμμένη στο ημερολόγιο του, κάτω από την ημερομηνία της 21ης Απριλίου 1967. Ο Γιώργος Σεφέρης από την πρώτη στιγμή δεν είχε αυταπάτες.

Στα πρώτα χρόνια της δικτατορίας είχε επιλέξει τη σιωπή και την άρνηση να δημοσιεύει δουλειά του στην Ελλάδα. Δύο χρόνια πριν το θάνατό του, στις 28 Μαρτίου 1969, αποφασίζει να μιλήσει για πρώτη φορά δημόσια. Η δήλωσή του κατά της δικτατορίας στο BBC έκανε μεγάλη αίσθηση στην Ελλάδα και το εξωτερικό, και ο Σεφέρης παύθηκε από πρέσβης επί τιμή, ενώ του απαγορεύτηκε και να κάνει χρήση του διπλωματικού του διαβατηρίου.

Δήλωση

Οι πολλαπλές όψεις του λαϊκισμού

Δεν υπάρχουν θεσμοί, παρά μόνο ο κυρίαρχος λαός
                                    Ανδρέας Παπανδρέου


Δύο είναι οι εχθροί της πολιτικής και του πολιτισμού: O λαϊκισμός και ο ελιτισμός
                                         Μάνος Χατζιδάκις


Who is society? There is not such thing! There are  individual men and women and there are families
(Δεν υπάρχει κοινωνία, υπάρχουν μόνο άτομα και οικογένειες)
                                              Μargaret Thatcher


λαϊκισμός: ιδεολογία ή στάση που εκφράζεται κυρίως στην πολιτική και στην τέχνη και που χαρακτηρίζεται από υπερβολική και μη αυθεντική λαϊκότητα: H πολιτική της κυβέρνησης / της αντιπολίτευσης κυριαρχείται από φτηνό λαϊκισμό. O ~ στην τέχνη πήρε τη μορφή της στείρας και συντηρητικής προσκόλλησης στη μεσαιωνική παράδοση. [λόγ. λαϊκ(ός) -ισμός μτφρδ. αγγλ. populism]
Λεξικό της κοινής νεολληνικής, Ιδρ. Τριανταφυλλίδη.


   Εξ αφορμής μιας ρηχής, προεκλογικά φανφαρόνικης και ψηφοθηρικά ιδιοτελούς ανακίνησης του ζητήματος της παράνομης μετανάστευσης αναφέρθηκα στο προηγούμενο σημείωμα μου σε μια εκδοχή του λαϊκισμού που αποκαλώ λαθρο-λαϊκισμό. Αποφάσισα σήμερα να ασχοληθώ κάπως ενδελεχέστερα με τις διαφορετικές εκφάνσεις του λαϊκισμού, ο οποίος κατά την εκτίμηση μου δεν είναι ούτε ένας, ούτε μονοσήμαντος πολιτικά, ούτε στενά πολιτικό ή μηντιακό φαινόμενο, ούτε πάντα εμφανής και προφανής. Ο ανωτέρω παρατεθείς λεξικογραφικός-ετυμολογικός ορισμός είναι εύστοχος και ακριβής, αν και ενδεχομένως όχι πλήρης ως προς την περιγραφή ορισμένων κρίσιμων βασικών χαρακτηριστικών της έννοιας. Θα προσπαθήσω συνοπτικά να παραθέσω κάποια από αυτά.

Νυχτερινό

Ο συνάδελφος Νικήτας Κακκαβάς είναι, κατά την ταπεινή μου γνώμη, ένα αυθεντικό συγγραφικό ταλέντο, ένας ανεπιτήδευτος μάστορας του λόγου. Σήμερα, Μεγάλη Παρασκευή, αυτή την, θαρρείς, πιο μελαγχολική Μεγάλη Παρασκευή των τελευταίων δεκαετιών, (ανα)δημοσιεύω το διήγημα του "Νυχτερινό", από την υπό έκδοσιν, εξαιρετική, συλλογή διηγημάτων "Το Ποτέ και το Τίποτα" (εκδόσεις Ιδιωτική Οδός).
Λόγος λιτός, χαμηλόφωνη υπαρξιακή αγωνία, ολιγαρκής μοναξιά, γνήσιο συναίσθημα. Διαβάζοντας σε τυλίγει η λυτρωτική συγκίνηση του ρεαλισμού της ζωής. Της ζωής που φεύγει.

                                                                                    Εύχομαι Καλή Ανάσταση σε όλους.

(Περίληψη)
Ο κύριος Μηνάς περνάει το τελευταίο βράδυ της ζωής του στην Πανεπιστημιακή Κλινική του Ιπποκρατείου, όπου νοσηλεύεται τον τελευταίο μήνα. Το πρωί η νοσηλεύτρια βάρδιας βρίσκει στο κομοδίνο δίπλα στο κρεβάτι του ένα γράμμα που είχε γράψει για τον γιο του, ο οποίος ζει μόνιμα
στη Σουηδία.

«Κανείς δεν καταλαβαίνει τον άλλο. Είμαστε νησιά στη θάλασσα της ζωής. Ανάμεσα μας κυλάει η θάλασσα  που μας ορίζει και μας χωρίζει. Όσο κι αν προσπαθεί μια ψυχή να μάθει τι είναι μια άλλη ψυχή, δεν θα μάθει παρά μόνο όσα μπορεί να της πει μια λέξη».

Φερνάντο Πεσσόα «Το βιβλίο της ανησυχίας»

Λαθρο-λαϊκισμός

Η κόλαση είναι ο άλλος

                                        Jean Paul Sartre

Έγραφα στο τελευταίο μου σημείωμα :  "αλλά αυτό, που δύσκολα θα αλλάξει, είναι η ψυχολογία, υπό το κράτος της οποίας θα προσέλθει η πλειοψηφία των συμπολιτών μας στα εκλογικά τμήματα: οργή για όσα έγιναν και φόβος για τα μελλούμενα, θα είναι, εκτιμώ, τα κυρίαρχα αισθήματα που θα εκφρασθούν. Στο σημείο αυτό βρίσκεται ενδεχομένως και το κλειδί του αποτελέσματος: αν επικρατήσει ο φόβος, πιθανότερο είναι να περιορισθούν οι απώλειες των αποκαλούμενων κομμάτων εξουσίας και να ανακτήσουν σημαντικό μέρος των δυνάμεων τους, αν πάλι το στίγμα δοθεί από την οργή για την πολιτική διεύθυνση που οδήγησε τη χώρα στα βράχια, τότε η ενίσχυση των διαφόρων εκδοχών κομμάτων διαμαρτυρίας μπορεί να λάβει πρωτοφανείς διαστάσεις". Tην εκτίμηση αυτή φαίνεται ότι συμμερίζονται και τα κομματικά επιτελεία και διαμορφώνουν ανάλογα τη στρατηγική τους: καλλιεργούν τον φόβο και προσπαθούν να στρέψουν αλλού την οργή των πολιτών. Που; Mα στους "λαθρομετανάστες", οι οποίοι μετατρέπονται τεχνηέντως σε πηγή του φόβου και υποδοχείς της οργής, με ένα αιφνίδιο αλλά ενορχηστρωμένο επικοινωνιακό μπαράζ, που επιδιώκει να αναδείξει το όντως μεγάλο και δυσεπίλυτο πρόβλημα της "λαθρομετανάστευσης" ως το κυρίαρχο πρόβλημα της ελληνικής κοινωνίας.