7 Δεκ 2013

H δυστοπία του μέλλοντος

Κοίταξα μες το μέλλον τους μήνες και τα χρόνια που ξανά θα γυρίσουνε χωρίς εμένα
               
 Οδ. Ελύτης (Άξιον Εστί-Τα Πάθη Ανάγνωσμα Πέμπτο)

Την δύσκολη ζωή μου ασφαλή να κάνω
εγώ στην Τράπεζα του Μέλλοντος επάνω
πολύ ολίγα συναλλάγματα θα βγάλω.

Κεφάλαια μεγάλ’ αν έχει αμφιβάλλω.
Κι άρχισα να φοβούμαι μη στην πρώτη κρίση
εξαφνικά τας πληρωμάς τις σταματήσει.

 Κ.Π. Καβάφης (Η Τράπεζα του Μέλλοντος)


H σχέση του ανθρώπου με τον χρόνο είναι μία από τις βασικές ορίζουσες της ύπαρξης του. Συμβάλει στην αυτοσυνειδησία του, μετουσιώνει τις προτεραιότητές του, νοηματοδοτεί τις ιεραρχήσεις του. Αν κάτι διαχωρίζει τον άνθρωπο από τα υπόλοιπα έμβια όντα, ίσως περισσότερο και από τον λόγο -ως λογική αλλά και ως ικανότητα έκφρασης και επικοινωνίας- είναι η ικανότητα -και η αναγκαιότητα- προβολής της ύπαρξής του στο μέλλον. Είναι μια ανάγκη τόσο ισχυρή που υπερβαίνει ακόμη και το ίδιο το χρονικό πεπερασμένο του βίου, άλλως οι θρησκείες και οι υποσχέσεις μεταθανάτιας -άχρονης- ζωής δεν θα υφίσταντο. Αν έχεις νοιώσει την αγωνία των ανθρώπων στις εσχατιές της ζήσης τους, το ξέρεις, το ξέρεις καλά.

8 Νοε 2013

Νυχτερινό ΙΙ

Ο Νικήτας Κακκαβάς είναι καλός φίλος, εξαίρετος συνάδελφος (καρδιολόγος) και προικισμένος λογοτέχνης (κατά την ταπεινή μου άποψη από τους σημαντικότερους της γενιάς μας). Δεν είναι η πρώτη φορά που στο παρόν ιστολόγιο δημοσιεύεται δείγμα δουλειάς του, εντούτοις η σημερινή ανάρτηση με «δυσκόλεψε» κάπως σε προσωπικό επίπεδο, προκαλώντας μου μια φυσική -τρόπον τινά- συστολή. Διαβάζοντας το «Νυχτερινό ΙΙ» ένοιωσα, όπως συχνά μου συμβαίνει με τα διηγήματα του Νικήτα, ένα ιδιαίτερο λυτρωτικό συναίσθημα, ένα μυστήριο είδος ταυτόχρονης συναισθηματικής έντασης και ψυχικής γαλήνευσης. Αυτό το ίδιο συναίσθημα μου προκαλεί συχνά η μουσική του Χατζηδάκι.

Είναι η ευθεία, καίρια βολή της μεγάλης τέχνης στις ψυχές των ανθρώπων.

Nυχτερινό  ΙΙ

στον Στάμο Κυρζόπουλο και στη σύντροφο του Χρύσα
στη μνήμη του μικρού Βαγγέλη Μ.

«Θα παίρνετε ένα χάπι κάθε πρωί. Και λίγο προσοχή στο αλάτι, ιδίως στις κρυφές πηγές αλατιού. Ξέρετε… Κονσέρβες, αλλαντικά, τυριά, ξηροί καρποί. Θα σας ξαναδώ σε τρεις μήνες».
Άνοιξε το συρτάρι, ψάχνοντας τη σφραγίδα του. Στη σπουδή του να την βρει, σκόρπισε ένα κουτί συνδετήρες στο πάτωμα.
Λαθροκοίταξε το ρολόι απέναντι στον τοίχο, όση ώρα έγραφε τη συνταγή. Περασμένες δέκα, άργησε πάλι σήμερα και είχαν κανονίσει για κινηματογράφο με τη Λίνα και τον Κώστα. Θα προλάβαινε στο τσαφ, αρκεί να μην είχε κίνηση τέτοια ώρα η Τσιμισκή.
Η κυρία Αντωνιάδου συνέχιζε ακατάπαυστα τις ερωτήσεις της σχετικά με την πίεση της. Προσπέρασε την ανηλεή, για τη στιγμή, φλυαρία της με ένα αδρό κούνημα της κεφαλής, όση ώρα έγραφε τα φάρμακα.
Ένοιωσε ανακούφιση, ξεπροβοδίζοντας στα γρήγορα το ζεύγος Αντωνιάδη. Το κλείσιμο της πόρτας λυτρωτικό άφηνε προσωρινά, αλλά οριστικά για σήμερα, εκτός την αρρώστια και τους αρρώστους. Με μια βιαστική κίνηση πέταξε την ιατρική ρόμπα στην καρέκλα. Καθώς έβαζε τα παπούτσια του, δικαίωσε για μια ακόμα φορά τον Αναγνωστάκη που σε κάθε λήξη εφημερίας έκλεινε το βιβλίο συμβάντων, γράφοντας την ίδια πάντοτε φράση: «Βαριά η καλογερική. Ώρα να ξαναγίνω ευτυχής ως Λωτοφάγος.  Δρ Ι.Μ.Α. - μαθητευόμενος  Σαμάνος του Ανθρωπίνου Πόνου».
«Κλειδιά, κινητό, πορτοφόλι…» επανέλαβε τη βραδινή ιδεοαναγκαστική του αρίθμηση. Όλα άρτια και στη θέση τους. Μπορούσε επιτέλους να φύγει ευτυχής ως Λωτοφάγος.  
Ξαφνικά το τηλέφωνο του γραφείου κουδούνισε. Ο Σαμάνος μόλις έβαζε τρικλοποδιά στο Λωτοφάγο.
Κοντοστάθηκε στην εξώπορτα διστακτικός. Ζύγισε στο πόδι τις εκδοχές. Να σηκώσει το τηλέφωνο ή όχι; Αν ήταν κάποιο επείγον περιστατικό, τα σχέδια για σινεμά ανατρέπονταν και η Χρύσα θα είχε για μέρες μούτρα. Αν ήταν κανένας από τους γνωστούς ψυχάκηδες, αρκούσε να παίξει για λίγα λεπτά το γνωστό του καθησυχαστικό, ψυχοκαθαρτήριο μονόλογο, που τον έκανε διάσημο ανάμεσα στο πολυπληθές ακροατήριο των ασθενών του και θα ξεμπέρδευε.
Αποφάσισε να το ρισκάρει. Σήκωσε το τηλέφωνο με την απροθυμία  που κάνει κάποιος το πρώτο βήμα σε ναρκοπέδιο.
«Στάμο έλα ο Σήφης είμαι…» ακούστηκε γνώριμη φωνή από την άλλη άκρη του σύρματος. Ανακουφίστηκε, ήταν ο Αναγνωστάκης.
«Πάλι πήδηξες καμιά καινούργια ειδικευόμενη και με πήρες για εξομολόγηση;» απάντησε με γελαστή φωνή. «Αναγνωστάκη λέγε γρήγορα τί θες, με περιμένει η Χρύσα και οι κουμπάροι στο σινεμά. Μόλις που προλαβαίνω!».
«Στάμο θυμάσαι εκείνον το μικρούλη από τη γειτονιά σου;» ακούστηκε περίεργα σοβαρή η φωνή του Αναγνωστάκη. «Τον είχαμε μέσα πάλι με πνευμονία. Ξέρεις… Πέθανε πριν από λίγο στον ύπνο του».
Αισθάνθηκε τη νάρκη να σκάει, πριν ακουμπήσει καλά-καλά το πόδι του στο έδαφος.

29 Οκτ 2013

Απελευθέρωση της αγοράς....ανεργίας

Έχει και η σοφιστεία τα όρια της, έχει και η ρητορική τους περιορισμούς της, έχει και ο...υπαρκτός σουρεαλισμός του ελληνικού πολιτικού θιάσου τις εσχατιές του. Στο αδιόρατο αυτό όριο όπου το νοητό διαθλάται στο αδιανόητο, όπου ο λογικός συνειρμός εξαρθρώνεται σε εξωφρενικό παραλογισμό, όπου ο πραγματισμός συναντά τον ανενδοίαστο κυνισμό κινήθηκε με ..."σοσιαλιστική" χάρη την περασμένη εβδομάδα ο υφυπουργός Εργασίας (...μάλιστα, "Εργασίας") κ. Β. Κεγκέρογλου. Ο αρμόδιος, λοιπόν, υφυπουργός κληθείς να απαντήσει στο κοινοβούλιο σε σχετική ερώτηση βουλευτού της αντιπολίτευσης εξήγησε ότι η κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο κατάργησης ή αναθεώρησης του μηνιαίου ορίου απολύσεων (ευρισκόμενο σήμερα στο 5%) για τις μεγάλες επιχειρήσεις, με το σκεπτικό ότι η πραγματικότητα έχει υπερβεί την κείμενη νομοθεσία και ότι τέτοιου τύπου "αναχρονιστικοί" νομικοί περιορισμοί έχουν νόημα, όταν η οικονομία λειτουργεί με "φυσιολογικούς" ρυθμούς, ενώ όπως χαρακτηριστικά τόνισε, οι σημερινές "έκτακτες συνθήκες χρειάζονται διαφορετική αντιμετώπιση". Επιχειρηματολόγησε δε περαιτέρω, διεκτραγωδώντας με -γνήσια "σοσιαλιστική" ευαισθησία- την "ομηρεία" στην οποία περιέρχονται εργαζόμενοι επιχειρήσεων οι οποίες αναστέλλουν τη λειτουργία τους χωρίς να πτωχεύουν και κρατούν τους εργαζόμενους απλήρωτους, χωρίς να τους απολύουν -λόγω προφανώς των σχετικού περιοριστικού  νομικού πλαισίου-, με αποτέλεσμα οι "όμηροι" να μην λαμβάνουν την αποζημίωσή τους και να μην δικαιούνται θέση στον "παράδεισο" των επιδομάτων ανεργίας και των πανθομολογούμενα εξαιρετικά αποτελεσματικών προγραμμάτων επανακατάρτισης του Ο.Α.Ε.Δ..

16 Οκτ 2013

Επιδερμική εντυπωσιοθηρία

Σε όλο το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους η μείωση του Φ.Π.Α. στην εστίαση εμφανιζόταν ως ο μείζων εθνικός στόχος στην διαρκή "διαπραγμάτευση" με τους τροϊκανούς  επιτετραμένους, και όταν προ μηνών επετεύχθη η πιλοτική εξάμηνη εφαρμογή του, αναγγέλθηκε ενθουσιωδώς με πρωθυπουργικό διάγγελμα. Τρεις μήνες αργότερα, γνωρίζει κανείς ποια στοιχεία υπάρχουν από τις επιπτώσεις της εφαρμογής της συγκεκριμένης μείωσης; Μετακυλίσθηκε η μείωση αυτή στους καταναλωτές και σε ποιο ποσοστό; Αναθερμάνθηκε η  δραστηριότητα στον συγκεκριμένο κλάδο της οικονομίας; Υπήρξαν δευτερογενή οφέλη για τον τουρισμό και πως αποτιμώνται; Δημιουργήθηκαν νέες θέσεις εργασίας στον κλάδο αυτό ή έστω διασώθηκαν υπάρχουσες που άλλως θα χάνονταν, και πόσες; Τι επίπτωση είχε το μέτρο αυτό στα φορολογικά έσοδα; Υπάρχει, τελικά,  κάποια σαφής εικόνα, για το αν η παρέμβαση, που είχε -καθ'υπερβολήν- αναγορευθεί περίπου σε κορυφαίο εθνικό διακύβευμα, ήταν επιτυχής ή όχι;

Τον προηγούμενο (σχετικά ήπιο, ευτυχώς) χειμώνα εφαρμόσθηκε η -προς τα άνω- εξίσωση της φορολόγησης του πετρελαίου θέρμανσης, με αυτό της κίνησης. Το μέτρο αναμενόταν να αυξήσει σημαντικά τα φορολογικά έσοδα, ενώ θεωρείτο ως καταλυτικής σημασίας πρωτοβουλία για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου καυσίμων, από την οποία και μόνον προσδοκούνταν έσοδα άνω του ενός δις ευρώ ετησίως! Ένα χρόνο μετά, πέραν των αναμφισβήτητων γεγονότων ότι πλείστοι όσοι συμπολίτες μας δεν κατόρθωσαν να θερμάνουν επαρκώς τις εστίες τους, ότι στις περισσότερες πολυκατοικίες των αστικών κέντρων προέκυψαν τριβές και ασυνεννοησία μεταξύ των συγκατοίκων και ότι η πρωτεύουσα καλύφθηκε για μήνες από ένα νέφος αιθαλομίχλης, υπάρχει κάποιο στοιχείο που να τεκμηριώνει ότι το μέτρο ήταν εν μέρει έστω επιτυχές στο σκέλος τουλάχιστον της αύξησης των προσόδων των δημοσίων ταμείων; Και αν όχι, πως είναι δυνατόν να εφαρμόζεται -ίδιο και απαράλλαχτο για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά;

5 Οκτ 2013

Συντηρητές μνήμης

Ο Νικήτας Π. Κακκαβάς είναι ένας εξαίρετος συνάδελφος καρδιολόγος, ένας -κατά την ταπεινή μου γνώμη- από τους σημαντικότερους λογοτέχνες της γενιάς μας, και -το κυριότερο- ένας καλός φίλος. Η αγάπη του για το γενέθλιο τόπο του, το ακριτικό Αμύνταιο της Φλώρινας, η έγνοια του για τη συντήρηση της μνήμης ως έκφρασης κοινωνικής συλλογικότητας, το μεράκι και η αισθητική του εκφράσθηκαν με την επιμέλεια ενός υπέροχου συλλογικού τόμου με τίτλο  «Αμύνταιο-Συντηρητές Μνήμης- Ιστορίες από την ιστορία μιας πολίχνης».

27 συγγραφείς όλων των ηλικιών, 52 κείμενα, 596 σελίδες, δεκάδες σπάνιες ασπρόμαυρες φωτογραφίες και ένα δεκαεξασέλιδο έγχρωμο λεύκωμα, συνθέτουν ένα συναρπαστικό αφήγημα για την μικρή αυτή πολίχνη του βορρά, το Αμύνταιο. Όπως σημειώνει ο επιμελητής της έκδοσης στον πρόλογο του βιβλίου «(…)πρόκειται για σειρά από κείμενα βιωματικής νοσταλγίας για τον γενέθλιο τόπο. Αφηγήσεις που ξεδιπλώνει η προσωπική μνήμη και σχέση με τη γενέτειρα, τον τόπο της νηπιακής μεταβολής, των παιδικών χρόνων, της εφηβείας και της πρώτης νεότητας. Λέξεις που αγγίζουν με έναν ιδιαίτερο τρόπο τη συλλογική νοσταλγία και δονούν το συλλογικό συναίσθημα».  Ως εκ τούτου, το βιβλίο παρουσιάζει ενδιαφέρον για κάθε αναγνώστη και όχι μόνο για αυτούς που έλκουν καταγωγή από το μακρινό Αμύνταιο, αφού τα κείμενα δεν συνθέτουν μόνο μια ιστορική τοπιογραφία του Αμυνταίου, αλλά αντανακλούν και εν πολλοίς εμπεριέχουν αντίστοιχες και ανάλογες στιγμές από τον βίο της ελληνικής επαρχίας κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα. Εκεί όπου οι προσωπικές μνήμες του καθενός εφάπτονται και εν μέρει συνταυτίζονται με των συνομιλήκων του.

19 Σεπ 2013

Ασφυξία

Είναι πραγματικά εντυπωσιακό, πως ενώ κάθε ασήμαντη ή περισσότερο σημαντική πτυχή της επικαιρότητας, πως ενώ το παραμικρό συμβάν, πως ενώ μια εσκεμμένα προβοκατόρικη δήλωση του οποιουδήποτε σοβαρού ή ασόβαρου κομματικού στελέχους, πως ενώ ένα εντυπωσιοθηρικό "τιτίβισμα" στα κοινωνικά δίκτυα ενός οιουδήποτε "επωνύμου", προκαλούν απίστευτες σε οξύτητα αντιπαραθέσεις και εντάσεις μεταξύ κομμάτων, πολιτικών παρατάξεων ή και πολιτών στη δημόσια σφαίρα και το διαδίκτυο, βαρύνουσας σημασίας γεγονότα φαίνεται πως διαλανθάνουν της προσοχής και παραμένουν εν πολλοίς ασχολίαστα, ενδεχομένως λόγω της αμηχανίας που προκαλούν σε πολιτικούς και πάσης φύσεως δημοσιολογούντες, στο μέτρο και τον βαθμό που δεν εμπίπτουν ή δεν ερμηνεύονται από την εκάστοτε "κυρίαρχη αφήγησή" τους. Στην κατηγορία αυτή των ιδιότυπα παραγνωριζόμενων σημαντικών γεγονότων, ανήκει, κατά την εκτίμηση μου, και η ανακοινωθείσα προ ημερών αποχώρηση από τη χώρα της έδρας μιας επιχείρησης του μεγέθους της Βιοχάλκο.

14 Αυγ 2013

Iστολογώντας...

Πρόσφατα μου ζητήθηκε -για λογαριασμό της εφημερίδας Ελευθεροτυπία- να απαντήσω σε ορισμένα ερωτήματα, σε σχέση με τις εμπειρίες μου, που αφορούν τη διαχείριση του παρόντος ιστολογίου. Οι απαντήσεις δημοσιεύθηκαν ως μία κοινή (με τρεις ακόμη μπλόκερ) συνέντευξη  στο φύλλο της εφημερίδος της 10/08/2013.




Είναι πράγματι μια επανάσταση στην επικοινωνία και την ενημέρωση η μπλοκόσφαιρα ή συνέβαλε στην παραπληροφόρηση;

Το ένα δεν αναιρεί το άλλο! Θα έλεγα δε ότι ισχύουν και τα δύο. Από την άλλη πλευρά, παραπληροφόρηση, συνωμοσιολογία, προπαγάνδα υπήρχαν πάντα, και μάλιστα χωρίς τις πρωτόφαντες δυνατότητες και ελευθερίες έκφρασης, πληροφόρησης και επικοινωνίας που δίνει το διαδίκτυο. Αν υπάρχει ισοζύγιο, είναι, κατά τη γνώμη μου, θετικό.

Τι ιδιαίτερο θεωρείτε ότι προσέφερε στον αναγνώστη/ θεατή ο δικός σας ιστότοπος;

Αυτή την απάντηση μπορεί να την δώσει μόνο ο αναγνώστης, και μάλιστα ο καθένας από τη σκοπιά του. Γράφω μόνο όταν έχω κάτι να πω και το εκφράζω με ειλικρίνεια και χωρίς φανατισμό. Προσέχω τη γλώσσα που χρησιμοποιώ, «βασανίζω» τα επιχειρήματα μου, δεν γράφω για να κολακέψω τις απόψεις κάποιου ακροατηρίου με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.
Μετά από χρόνια εμπειρίας και πειραματισμών  στο διαδίκτυο, τι είναι αυτό που σας ενοχλεί περισσότερο;

Η χυδαιότητα που εκδηλώνεται ως «κουτσαβακισμός» της ανωνυμίας.

8 Αυγ 2013

Είναι η Ελλάδα μια «κανονική» χώρα;


Η εποχή μας θυμίζει έντονα την παρακμή της αρχαίας ελληνικής πολιτείας: εξακολουθεί να λειτουργεί , ωστόσο δεν πείθει κανέναν. ...Τραγική επειδή χάνεται, κωμική επειδή συνεχίζει.

     Soren Kierkegaard (Δανός φιλόσοφος, 1813-1855)

   Με την ανωτέρω εξαιρετικά επίκαιρη αποστροφή του σημαντικού Δανού φιλοσόφου ξεκινά την πολύ ενδιαφέρουσα βιβλιο-κριτική της η Μαρία Τοπάλη για μια συλλογή κειμένων του Κierkegaard υπό τον τίτλο «Το κεντρί της ύπαρξης», που εκδόθηκαν πρόσφατα από τις εκδόσεις Κέδρος.
«...Tραγική επειδή χάνεται, κωμική επειδή συνεχίζει...». Η φράση τριγύριζε ώρα στο μυαλό μου, μετά την απογευματινή ποδηλατάδα στην παραλία και το κέντρο της Νέας Μάκρης. Δεν ήταν τα γεμάτα κόσμο -στην ευλογημένη θερινή του ραστώνη- παραλιακά εστιατόρια, καφέ, ουζερί που είχαν τραβήξει την προσοχή μου, δεν ήταν οι κραυγαλέες αυθαιρεσίες και η άναρχη δόμηση που καταλαμβάνουν το παραλιακό μέτωπο της Ανατολικής Αττικής, δεν ήταν η θλιβερής αισθητικής και επιθετικής προπέτειας πινακίδες και μαρκίζες που βεβηλώνουν την όψη της ιστορικής διαδρομής του κλασσικού μαραθωνίου, δεν ήταν, τέλος, τα κουφάρια των κλειστών καταστημάτων που χάσκουν ως σιωπηλοί μάρτυρες του οριστικού τέλους  των ψευδαισθήσεων της καταναλωτικής αμεριμνησίας. Ήταν εκείνο το γραφείο που έστεκε θαλερό μέσα στο «βομβαρδισμένο» εμπορικό κέντρο της παραλιακής κωμόπολης: «Γραφείο Διεκπεραίωσης Συνταξιοδοτικών Υποθέσεων»

8 Ιουλ 2013

'Ηπιος δεσποτισμός

Ο όρος ήπιος δεσποτισμός πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τον σημαντικό φιλελεύθερο Γάλλο διανοητή, ιστορικό και πολιτικό του 19ου αιώνα  Alexis de Tocqueville στο μνημειώδες έργο του «Η δημοκρατία στην Αμερική». Ο Tocqueville περιέγραψε μια κατάσταση όπου «οι κυβερνήσεις έχουν εκτεταμένες, ενδεχομένως τυραννικές εξουσίες, αλλά οι πολίτες δεν αισθάνονται να καταπιέζονται, ούτε να διώκονται» και έκανε λόγο για μια εκδοχή «απόλυτης εξουσίας ικανής να στέκεται δίπλα σε κάθε άνθρωπο και να τον κατευθύνει». Ο νέος αυτός δεσποτισμός είναι πιο εκτεταμένος και πιο ήπιος, υποβαθμίζει τους ανθρώπους χωρίς να τους βασανίζει. Σύμφωνα με τον Γάλλο σκεπτικιστή «η νέα αυτή εξουσία καθιστά λιγότερο χρήσιμη και πιο σπάνια τη χρησιμοποίηση της ελεύθερης βούλησης, δεν συντρίβει τη θέληση, αλλά τη μαλακώνει, τη λυγίζει, σπανίως την κατευθύνει σε δράση, αλλά ενοχλεί, καταπιέζει, εκνευρίζει, καταπραϋνει, αποβλακώνει, και τελικά οδηγεί κάθε έθνος, να γίνει ένα κοπάδι από φοβισμένα, εργατικά πρόβατα που βοσκός τους είναι η κυβέρνηση». Η οπτική του Tocqueville δεν απηχεί μόνο την κλασσική φιλελεύθερη ανησυχία για τις δυνατότητες παρεμβατισμού του κεντρικού κράτους στη ζωή και τις δραστηριότητες των πολιτών, πηγαίνει ένα -κρίσιμο- βήμα παρακάτω: εφιστά τον κίνδυνο της εθελοδουλίας, της -τρόπον τινά- «αυτόβουλης» εκχώρησης ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών, της φαινομενικά ανώδυνης υποταγής σε μια όλο και πιο ανεπαίσθητη και συνάμα όλο και πιο καθολική κρατική αυθαιρεσία.

14 Ιουν 2013

Πυρομανείς πυροσβέστες (Η κρυφή γοητεία του αυταρχισμού)

Είναι κι αυτό ένα μοντέλο πολιτικής λειτουργίας ή/και διακυβέρνησης: με πράξεις και παραλείψεις  δημιουργείς ένα πρόβλημα, το «αγνοείς», το αφήνεις να διογκωθεί και να κακοφορμίσει και όταν η κατάσταση φθάσει στο μη περαιτέρω, ενδύεσαι τη λεοντή του «ρηξικέλευθου μεταρρυθμιστή» που με «αποφασιστικότητα» και «αγνοώντας» το πολιτικό κόστος επιβάλλει δραστικές λύσεις, που «σπάνε τα στεγανά» και «θίγουν κατεστημένα συμφέροντα και προνόμια». Με δυο λόγια: βάζεις μια φωτιά, την αφήνεις να σιγοκαίει, την υποδαυλίζεις και όταν μοιάζει εκτός ελέγχου, εμφανίζεσαι ως ηρωϊκός πυροσβέστης, που με αυταπάρνηση αναμετράται με τις φλόγες, διεκδικώντας αυτονοήτως και τα αναλογούντα εύσημα.

29 Μαΐ 2013

H δημοκρατία ...ταμπουρώνεται

Ο νεοναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός και κάθε αντικοινωνικό και απάνθρωπο φαινόμενο συμπεριφοράς δεν προέρχεται από ιδεολογία, δεν συνθέτει ιδεολογία. Είναι μεγεθυμένη έκφραση-εκδήλωση του κτήνους που περιέχουμε μέσα μας χωρίς εμπόδιο στην ανάπτυξή του, όταν οι κοινωνικές ή πολιτικές συγκυρίες συντελούν, βοηθούν, ενισχύουν τη βάρβαρη παρουσία του.
Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η παιδεία. Αυτή η παιδεία που δεν εφησυχάζει, ούτε δημιουργεί αυταρέσκεια στον σπουδάζοντα, αλλά πολλαπλασιάζει τα ερωτήματα και την ανασφάλεια.

                                                                                                                             Μάνος Χατζηδάκις

Η όλη συζήτηση για το λεγόμενο «αντιρατσιστικό» νομοσχέδιο δεν είναι μόνον μια κουβέντα με επικαιρικό πολιτικό ή/και παραπολιτικό ενδιαφέρον -στο μέτρο που φαίνεται ότι προκαλεί τριγμούς στη συνοχή του τρικομματικού κυβερνητικού σχήματος-, είναι, στην ουσία του,  ένα ζήτημα που άπτεται του συνολικού αξιακού υποβάθρου και της ποιότητας λειτουργίας των δημοκρατικών θεσμών και μάλιστα μιας κοινωνίας κλονισμένης από το βάθος και την ένταση μιας πρωτόγνωρης κρίσης. Εκτιμώ ότι η προώθηση και η τυχόν ψήφιση -αν και δεν φαίνεται πιθανή υπό τους παρόντες κοινοβουλευτικούς συσχετισμούς- ενός υποτιθέμενου «αντιρατσιστικού» νομοσχεδίου θα υπέσκαπτε την ηθική υπεροχή της δημοκρατίας και του κοινοβουλευτισμού και θα αποδεικνυόταν πολιτικά ατελέσφορη ενισχύοντας τον πολιτικό εξτρεμισμό και πιο συγκεκριμένα τη δυναμική του ναζιστικού μορφώματος της Χρυσής Αυγής. Στις επόμενες γραμμές θα επιδιώξω να εξηγήσω το σκεπτικό μου.

19 Μαΐ 2013

To μυρμήγκι και τo bussiness plan

Εξ αφορμής πρόσφατης προσωπικής εργασιακής εμπειρίας απολύτου παραλογισμού, θυμήθηκα ένα διασκεδαστικό κειμενάκι που κυκλοφορούσε προ μερικών ετών στο διαδίκτυο. Είναι μια εκδοχή σύγχρονου ...αισώπειου μύθου και περιγράφει καταστάσεις, που, είμαι σχεδόν σίγουρος ότι, στους περισσότερους θα φανούν γνώριμες....

....Κάθε μέρα, ένα μικρό μυρμήγκι πήγαινε στη δουλειά του πολύ νωρίς και ξεκίναγε αμέσως να δουλεύει. 
Ήταν πολύ παραγωγικό και χαρούμενο. 
Το αφεντικό, το λιοντάρι, παραξενεύτηκε που το μυρμήγκι δούλευε χωρίς εποπτεία, και σκέφτηκε:… «Αν το μυρμήγκι είναι τόσο παραγωγικό χωρίς εποπτεία, δεν θα ήταν ακόμη πιο παραγωγικό αν είχε κάποιον να τον επιβλέπει»; 
Έτσι προσέλαβε μια κατσαρίδα, η οποία είχε μεγάλη πείρα σε αυτή τη θέση και μάλιστα έγραφε καταπληκτικές αναφορές. 
Η πρώτη απόφαση που πήρε η κατσαρίδα ήταν η δημιουργία ενός συστήματος ελέγχου της προσέλευσης των εργαζομένων. 
Επίσης χρειαζόταν έναν υπάλληλο για να τη βοηθάει στη συγγραφή και δακτυλογράφηση των αναφορών της. 
Γι’ αυτό προσέλαβε μια αράχνη για να τη βοηθάει με τις αναφορές και για να απαντάει στα τηλεφωνήματα. 
Το λιοντάρι ήταν πάρα πολύ ευχαριστημένο από τις αναφορές της κατσαρίδας, και της ζήτησε να δημιουργήσει γραφήματα που να δείχνουν το ρυθμό και τις τάσεις παραγωγής, ώστε να τις χρησιμοποιήσει στις συναντήσεις του Διοικητικού Συμβουλίου. 

14 Μαΐ 2013

Ιανός: Οι δύο όψεις του Ολυμπιακού και της ελληνικής κοινωνίας

Aς ξεκαθαρίσω ευθύς εξ'αρχής ορισμένα πράγματα: είμαι -«πονεμένος»- ΑΕΚτζής, ο Ολυμπιακός, ως σύλλογος, μου είναι ακραία αντιπαθής και η -καλώς ή κακώς- κυριαρχική παρουσία του την τελευταία δεκαπενταετία μου προκαλεί έντονη δυσφορία. Συνεπώς, οι απόψεις που εκφράζω πόρρω απέχουν από το να χαρακτηρίζονται αμερόληπτες ή «αντικειμενικές».
Έχοντας λοιπόν διευκρινίσει ότι δεν υποδύομαι τον ψύχραιμο και απροκατάληπτο σχολιαστή, οφείλω να παραδεχθώ ότι το περασμένο Σαββατοκύριακο ο Ολυμπιακός υπήρξε, στην μπασκετική και την ποδοσφαιρική εκδοχή του, το βασικό θέμα συζήτησης στις πραγματικές και διαδικτυακές συντροφιές, το απόλυτο talk of the town, που λένε και στο χωριό μου. Η επιβλητική παρουσία και ο αξιοθαύμαστος θρίαμβος του μπασκετικού Ολυμπιακού στο final four της κορυφαίας διασυλλογικής ευρωπαϊκής διοργάνωσης έκαναν την εικόνα της κραυγαλέα άδικης επικράτησης της ποδοσφαιρικής ομάδας του πειραιώτικου συλλόγου στον τελικό του κυπέλλου Ελλάδος να φαντάζει ακόμη πιο αξιοθρήνητη (απ'ότι συνήθως). Η λάμψη της καθολικής ευρωπαϊκής αναγνώρισης μιας ομάδας νεανικής, σοβαρής και οργανωμένης ήρθε σε αντιπαράθεση με τη θλιβερή ματαιοδοξία της συμπλεγματικής «ανωτερότητας» αυτών που «απαγορεύεται να χάσουν».

1 Μαΐ 2013

Tρία χρόνια μνημόνιο


Κατά έναν πολύ ενδιαφέροντα ορισμό: κρίση είναι η περίοδος εκείνη, όπου το παλιό πεθαίνει και το νέο δεν έχει ακόμη γεννηθεί. Ότι και όσα βιώνουμε την τελευταία τριετία έχουν, νομίζω, τα χαρακτηριστικά αυτά. Το ατυχούς αισθητικού και σκηνικού στυλιζαρίσματος διάγγελμα ενός –κυριολεκτικά- εκτός τόπου και χρόνου Πρωθυπουργού από τη νησιωτική εσχατιά μιας βυθιζόμενης πατρίδας συμπυκνώνει συμβολικά το τέλος μιας εποχής ευδαιμονίας χωρίς υγιείς παραγωγικές βάσεις και την έναρξη μιας περιόδου σπάνης χωρίς ελπίδα. Η χώρα βρέθηκε στη θέση του πιο αδύναμου κρίκου μιας καθόλου στέρεας -ευρωζωνικής- αλυσίδας, και σε μια συγκυρία ανυπαρξίας αντάξιων των περιστάσεων πολιτικών ηγετών, σε ελληνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, οδηγήθηκε, άνευ βιώσιμου σχεδίου και αντιρρήσεων στον μονόδρομο-αδιέξοδο του μνημονίου. Αργήσαμε να αντιληφθούμε τι ερχόταν, δεν αναλύσαμε ψύχραιμα και απροκατάληπτα τα αίτια, δεν σταθμίσαμε στρατηγικά τις προοπτικές και τις εναλλακτικές, ψυχοπνευματικά απαράσκευοι και αξιακά ασπόνδυλοι παραδοθήκαμε χωρίς σοβαρή αντίδραση –πλην του σπασμωδικού μηδενισμού των «αγανακτισμένων»- σε μια επιβληθείσα πολιτική που σωρεύει καθημερινά νέα οικονομικά και κοινωνικά ερείπια .

19 Απρ 2013

Υποκρισία και συνενοχή

Όσοι υποδυόμαστε τους έκπληκτους και τους σοκαρισμένους μετά την «αποκάλυψη» της εξίσωσης: «σφαίρες αντί μεροκάματου», στις δουλοπαροικίες της Ηλείας, είμαστε τουλάχιστον υποκριτές. Η ιστορία αυτή είναι γνωστή εδώ και πολλά χρόνια, πριν από την οικονομική κρίση, πριν από το μνημόνιο, πριν από την καταρράκωση της νομικής προστασίας της εργασίας, πριν από την εσωτερική υποτίμηση, πριν από την ανάγκη για «ανάκτηση της ανταγωνιστικότητας», πριν από τις συζητήσεις για το «μοναδιαίο κόστος εργασίας», πριν από τις  «ειδικές οικονομικές ζώνες» και τα «κίνητρα για τους επενδυτές». Η ιστορία αυτή είναι γνωστή ήδη από τα χρόνια της ευμάρειας. Ξέραμε όλοι ότι υπήρχαν σύγχρονοι σκλάβοι στα φραουλοχώραφα των τσιφλικάδων-επενδυτών.

16 Απρ 2013

A.E.K.

To θέμα με «πονάει» πολύ. Δύσκολο να το εξηγείς σε κάποιον μη φίλαθλο, άνευ νοήματος να το αναλύεις σε έναν φίλαθλο που από παιδάκι αγαπά μια ομάδα. Το ποδόσφαιρο είναι, όπως έλεγε ο μεγάλος Καταλανός συγγραφέας Μανουέλ Βάθκεθ Μολνταμπάν, «μια θρησκεία σε αναζήτηση Θεού».
Γράφθηκαν πολλά και θα γραφούν ακόμη περισσότερα. Αισθάνομαι «άδειος» για να προσθέσω κάποιο σχόλιο. Θα παραθέσω όμως, ένα πολύ καίριο -εκτιμώ- κείμενο του παναθηναϊκών φρονημάτων -αν δεν κάνω λάθος- blogger Old boy.



...Μολονότι η οικονομική κατάρρευση της ΑΕΚ, που οδήγησε τελικά και στην αγωνιστική, δεν είναι ένας ακόμη καρπός της μετά τρόικα εποχής, αλλά είναι αντίθετα αποτέλεσμα σκασμένης φούσκας των αγιασμένων χρόνων της εκσυγχρονιστικής ανάπτυξης, έχω την αίσθηση πως ο υποβιβασμός της θα αποτελέσει ένα από τα σημειολογικά ορόσημα της τελευταίας τριετίας. Ήσσονος συγκριτικά σημασίας; Ναι. Αλλά ίσως όχι και εντελώς ήσσονος. Τμήμα της ταυτότητας της πλειοψηφίας των ανδρών δεν παύει να είναι και η ομάδα τους, το «τι ομάδα είναι». Έτσι, το να συμβαίνει το αδιανόητο και να πέφτει η ομάδα σου κατηγορία, συνιστά ένα ακόμη ισχυρό πλήγμα στα όσα ως τώρα σε συγκροτούσαν και σου έλεγαν ποιός είσαι, συνιστά μια ακόμη επί τα χείρω αναδιάταξη της συνολικής εικόνας. Έχεις μετατραπεί σε πολίτη, εργαζόμενο και καταναλωτή Β' εθνικής κατηγορίας, μιας χώρας που έχει υποβιβαστεί στη Β' εθνική κατηγορία, τώρα πλέον θα είσαι και οπαδός ομάδας Β' εθνικής κατηγορίας. 

7 Απρ 2013

Αll politics is local


Ο Tip O’ Neill, ένας ισχυρός άνδρας του Καπιτωλίου της Ουώσινγκτον στις αρχές της δεκαετίας του ’80 συνήθιζε να λέει "All politics is local" , σε (ελεύθερη) μετάφραση: «Η πολιτική είναι πάντα τοπική υπόθεση». Μπορεί η τοποθέτηση αυτή να φαντάζει κάπως απόλυτη και δογματική, όπως εν πολλοίς συμβαίνει με κάθε «αποφθεγματικού» χαρακτήρα ρήση, αλλά συμπυκνώνει μια αλήθεια-πραγματικότητα που συχνά μας διαφεύγει, όταν εξετάζουμε ή σχολιάζουμε θέματα όπως οι διακρατικές σχέσεις, οι ισορροπίες εντός διεθνών οργανισμών ή ενώσεων (π.χ Ευρωπαϊκή Ένωση) ή οι  συχνά ακατανόητες έως απολύτως ανιστόρητες αποφάσεις οργάνων (π.χ. Εurogroup):  στις αποφάσεις, τις επιλογές και τη συμπεριφορά ακόμη και των μεγάλων κρατών και των πολιτικών τους ηγεσιών ρόλο δεν παίζουν μόνο τα γεωπολιτικά και μακρο-οικονομικά τους συμφέροντα και σχεδιασμοί, αλλά συχνότατα (αν όχι πάντα) και οι ανάγκες πολιτικής διαχείρισης στο εσωτερικό των χωρών τους καθώς και οι προτεραιότητες που αφορούν το προσωπικό πολιτικό μέλλον των εκάστοτε πρωταγωνιστών. Η ιστορία μάλιστα βρίθει παραδειγμάτων εκλογικής «τιμωρίας» μεγάλων ηγετικών φυσιογνωμιών που τρόπον τινά αγνόησαν ή παρέβλεψαν την αρχή ότι «η πολιτική είναι -πρωτίστως έστω- τοπική  υπόθεση»: Ο Χαρίλαος Τρικούπης ταπεινώθηκε εκλογικά το 1895, όταν τη βουλευτική του έδρα στο Μεσολόγγι κατέλαβε (με διαφορά τεσσάρων ψήφων) κάποιος... Γουλιμής, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, αφού είχε διπλασιάσει την έκταση της Ελλάδος, ηττήθηκε εν μέσω του μεγάλου εθνικού διχασμού στις εκλογές του 1920 (μη εκλεγόμενος καν βουλευτής), για να επακολουθήσει η Μικρασιατική καταστροφή, ενώ την ίδια τύχη είχε στις εκλογές του 1945 ο νικητής του Β’Παγκοσμίου Πολέμου Wíston Churchill, όταν γνώρισε την ήττα από τους Εργατικούς.

19 Μαρ 2013

To κουτί της Πανδώρας άνοιξε...

H γερμανικής έμπνευσης και επιβολής απόφαση του Eurogroup για την αντιμετώπιση της τραπεζικής κρίσης στην Κύπρο αποτελεί ένα ιστορικών διαστάσεων ολίσθημα, και ίσως αποδειχθεί ένα μοιραίο για το μέλλον της Ενωμένης Ευρώπης λάθος. Η πρωτοφανής στα χρονικά πολιτισμένων κρατών απόφαση για κατάσχεση τραπεζικών καταθέσεων (γιατί περί αυτού πρόκειται, ας μη γελιόμαστε) ναρκοθετεί τον σκληρό πυρήνα της στοιχειώδους εμπιστοσύνης στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και την ασφάλεια των συναλλαγών σε ευρωπαϊκό (τουλάχιστον) επίπεδο. Ο μέχρι τούδε χειρισμός της κρίσης από τις ευρωπαϊκές πολιτικές ηγεσίες και την Ε.Κ.Τ. μπορεί να ήταν άτολμος, προβληματικός, δογματικός, αναποτελεσματικός και κατώτερος των περιστάσεων, αλλά τουλάχιστον βασιζόταν στην απαραβίαστη για δεκαετίες κοινή παραδοχή ότι «ουδείς μπορεί να βάλει χέρι» στις τραπεζικές καταθέσεις των πολιτών. Η άφρων απόφαση που ελήφθη -και που αξίζει να σημειωθεί ότι δεν ήταν προϊόν πίεσης χρόνου ή ανάγκης αντιμετώπισης μιας έκτακτης κατάστασης, αλλά προετοιμάσθηκε μετά από συζητήσεις και διαπραγματεύσεις μηνών- τερμάτισε εν τοις πράγμασι την κοινή πίστη στην ανωτέρω παραδοχή. Κανείς  πολίτης, οποιασδήποτε χώρας της Ευρωζώνης δεν μπορεί, πλέον,  να αισθάνεται ότι οι καταθέσεις του είναι ασφαλείς. Ακόμη κι αν η εγκληματική απόφαση αυτή αλλάξει (προστατεύοντας τις έως 100.000 ευρώ καταθέσεις), η ζημιά σε επίπεδο εμπιστοσύνης έχει ήδη γίνει και είναι ανήκεστη.
Το κουτί της Πανδώρας άνοιξε...

7 Μαρ 2013

Το παραβάν

Το καλύτερο επιχείρημα κατά της δημοκρατίας είναι πέντε λεπτών συζήτηση με τον μέσο ψηφοφόρο

Winston Churchill

Η δημοκρατία είναι το χειρότερο πολίτευμα με εξαίρεση όλα τα άλλα

Winston Churchill




Κουβέντιαζα πριν από καμιά δεκαριά μέρες με έναν αγαπημένο μου (μικρό) ξάδελφο κατά τη διάρκεια ενός -παραδοσιακού- οικογενειακού κυριακάτικου μεσημεριανού γεύματος. 28 χρονών το ξαδελφάκι μου, παλικάρι στα ντουζένια του, ορμητικός, παθιασμένος, αποφασιστικός, ισχυρογνώμων, αισιόδοξος, ιδεαλιστής: νέος. Νέος και φυσικά...άνεργος. Μου μιλούσε για τις προσπάθειες του, για τις ελπίδες του, για τα εφόδια του, για τα σχέδια του να στραφεί στην καλλιέργεια της γης. Ενθουσιώδης αλλά και οργισμένος, μου 'λεγε ότι «θα βασισθώ στις δυνάμεις μου, δεν έχω να περιμένω από κανέναν τίποτα», κι έδειχνε περισσότερο περήφανος παρά απογοητευμένος. «Εγώ, θα τη βρω την άκρη», είπε σίγουρος, «στο κάτω-κάτω τον εαυτό μου έχω να θρέψω μόνο. Κουτσά-στραβά θα τα καταφέρω. Αλλά δεν καταλαβαίνω όλους εσάς που δεν αντιδράτε και κάθεστε με σταυρωμένα τα χέρια, ενώ έχετε μικρά παιδιά να μεγαλώσετε». «Εδώ ρε, δεν αντιδράτε εσείς που σας έχουν κλείσει όλους τους δρόμους, που δεν βρίσκετε δουλειά πουθενά, και που στο κάτω-κάτω είστε πιτσιρικάδες και το αίμα σας βράζει, περιμένεις από τους 45ρηδες με κουτσούβελα και υποχρεώσεις να βγουν μπροστά; Και τέλος πάντων, στη δημοκρατία», του λέω, «όλοι οι πολίτες ανεξαρτήτως ηλικίας και οικογενειακής κατάστασης οφείλουν να δραστηριοποιούνται, να συμμετέχουν, να δρουν, να αντιδρούν». «Άσε μας, ρε Στάμο με τα politically correct σου, περί δημοκρατίας», μου είπε γελώντας, «στα σοβαρά τα λες αυτά; Είναι δημοκρατία τώρα αυτό που ζούμε; Μπορούμε να επηρεάσουμε τίποτα; Μπορούμε να κάνουμε καμία διαφορά; Ποιοι πολίτες και κουραφέξαλα. Αποκοιμίζουν τον κόσμο με τη μπάλα και τα τούρκικα, τον ενημερώνουν στημένα και κατευθυνόμενα και πάει μια φορά στα τρία-τέσσερα χρόνια και ψηφίζει είτε παραπλανημένος, είτε φοβισμένος, είτε και τα δύο, και μετά αυτοί που βγαίνουν κάνουν άλλα από αυτά που υπόσχονταν. Πως το είπαμε; "Επαναδιαπραγμάτευση"; "Απαγκίστρωση;" Τα θυμάσαι; Αυτή είναι η δημοκρατία που μας λες; Δημοκρατία είναι μόνο η άμεση, και αυτήν δεν θα μας την εκχωρήσουν ποτέ!»

2 Μαρ 2013

Ανυπεράσπιστοι

Δεν έχω να προσθέσω ούτε λέξη...


       Ανυπεράσπιστοι (του Νίκου Ξυδάκη)

'Αναψαν ξύλα σ’ ένα αυτοσχέδιο μαγκάλι για να ζεσταθούν, ίσως και σαν αθώο, ανέξοδο παιχνίδι. Πέντε φίλοι, φοιτητές εικοσάχρονοι,   έφαγαν, ήπιαν, θα αστειεύτηκαν, θα είδαν καμιά ταινία στον υπολογιστή, έπεσαν να κοιμηθούν με αναμμένο το μαγκάλι. Στη Λάρισα, σε μια φοιτητική γκαρσονιέρα.
Αμφιβάλλω αν τα παιδιά αυτά είχαν ακούσει ποτέ για την τοξική δράση του μονοξειδίου του άνθρακος, συν όλα τ’ άλλα της καύσης του μαγκαλιού μέσα σε κλειστό χώρο. Αμφιβάλλω αν γνώριζαν καν ότι η αυτοσχέδια θερμάστρα που έστησαν με τον κομμένο θερμοσίφωνα ονομάζεται μαγκάλι, ψησταριά θα το ονόμαζαν· ούτε οι γονείς τους ούτε ίσως οι παππούδες τους θα τους είχαν πεί για μαγκάλια, πυρήνα, αναθυμιάσεις. Αμφιβάλλω αν είχαν ακούσει ποτέ ιστορίες πείνας και Κατοχής. Αμφιβάλλω αν είχαν προλάβει να καταλάβουν τι είναι ένδεια και ανάγκη.
Είναι παιδιά γεννημένα μετά το 1990, σαν τα δικά μου, που ρωτούσαν χθες «τι είναι μαγκάλι», παιδιά του καλοριφέρ και του κλιματιστικού, που αδυνατούν να συλλάβουν τον κόσμο χωρίς κινητή τηλεφωνία και διαδίκτυο, που δίνουν ραντεβού μέσω φέισμπουκ. Παιδιά χαϊδεμένα, τρυφερά, σαν άνθη θερμοκηπίου, με όνειρα να σπουδάσουν και να προκόψουν, όπως και οι προηγούμενες γενιές. Με μια κρίσιμη διαφορά: είναι παιδιά που αγνοούν τη σφαίρα της εκτάκτου ανάγκης, ως εκ τούτου απροετοίμαστα να την αντιμετωπίσουν, δεν ξέρουν πώς να επιζήσουν σε δυσχερείς ή ακραίες συνθήκες. Παιδιά ανυπεράσπιστα. Θα μάθουν.
Οι δυο φοιτητές στη Λάρισα δεν πρόλαβαν. Δεν πρόλαβαν να μάθουν να διακρίνουν το παιχνίδι από την ανάγκη, δεν πρόλαβαν να μάθουν να αναγνωρίζουν τους κινδύνους του βίου και να προσαρμόζονται. Η ζωή ήταν ακόμη παιχνίδι, χαρά, διαρκής ανακάλυψη, δεν περιείχε ήττες και ματαιώσεις. Αναψαν το μαγκάλι, μαγείρεψαν, αστειεύτηκαν, άνοιξαν μπίρες, ήταν ευτυχείς με τα ελάχιστα. Κι ύστερα κοιμήθηκαν, τα πουλάκια μου.

Υ.Γ. Το χαρακτικό είναι είναι η "εικόνα περιπλάνησης" του Γιάννη Στεφανάκι (2007)

19 Φεβ 2013

Του «πολλαπλασιαστή»... το ανάγνωσμα

H περί δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή ή άλλως περί του «λάθους» του Δ.Ν.Τ. συζήτηση έχει δυστυχώς σε μεγάλο βαθμό όλα τα γνωρίσματα και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του δημοσίου διαλόγου(;) που διεξάγεται στη χώρα τα τελευταία χρόνια: υπερβολές, απλουστεύσεις, δογματισμό, οξύτητα, πόλωση, αλληλοκατηγορίες,  δαιμονολογία, και εν πολλοίς απουσία ψυχραιμίας, δια ταύτα και στρατηγικής στόχευσης. Οι μεν βρήκαν την ευκαιρία να ζητήσουν και πάλι «κατάργηση των μνημονίων» και να καταγγείλουν τους κυβερνώντες για υποτέλεια, οι δε βασιλικότεροι του Δ.Ν.Τ. υπερασπίζονται μέχρι τέλους μια καταφανώς αδιέξοδη πορεία κοινωνικοοικονομικής καταστροφής και καταγγέλουν τους αντιπάλους τους για λαϊκισμό και δημαγωγία.

   Η όλη ιστορία της «λανθασμένης» εκτίμησης από το Δ.Ν.Τ. του υφεσιακού βάθους που θα προκαλούσε στην ελληνική οικονομία η απαιτούμενη δημοσιονομική προσαρμογή ξεκίνησε αρκετούς μήνες νωρίτερα -περί τα τέλη του καλοκαιριού- με τη σχετική «ομολογία» του Ολιβιέ Μπλανσάρ -επικεφαλής οικονομολόγου του Ταμείου-. Το θέμα αρχικώς δεν πήρε μεγάλη δημοσιότητα, δεν πολυ-συζητήθηκε ούτε εντός, ούτε εκτός συνόρων και λίγο-πολύ παρουσιάσθηκε σαν ένα «τεχνικό» ζήτημα που αφορούσε κάτι σαν ένα λάθος στις πράξεις σε μια, κατά τα άλλα, σωστή εξίσωση. Η διόγκωση της υπόθεσης ξεκίνησε τις τελευταίες εβδομάδες για λόγους που, υποθέτω, έχουν να κάνουν και με τους τακτικούς σχεδιασμούς και τις επιδιώξεις όλων των εμπλεκομένων.

12 Φεβ 2013

Έλλειμμα «δημοκρατικού ισοζυγίου»

Νόμοι-μνημόνια εκατοντάδων σελίδων ψηφίζονται σε μονήρη άρθρα για αποτροπή κοινοβουλευτικών διαφοροποιήσεων και «ατυχημάτων», τα εκάστοτε «προαπαιτούμενα» της εκάστοτε «επόμενης κρίσιμης δόσης» περνούν άνευ συζητήσεως την τελευταία πάντοτε στιγμή και με τη διαδικασία του κατεπείγοντος, το κοινοβούλιο παρακάμπτεται (έστω και προσωρινά) με τα τετελεσμένα των Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου (Π.Ν.Π.), ο κοινοβουλευτικός έλεγχος περιφρονείται από την εκτελεστική εξουσία, υπουργοί εν ενεργεία και πρώην Πρωθυπουργοί (και νυν επισκέπτες Καθηγητές) επιτίθενται συγκεκαλυμμένα ή και απροκάλυπτα σε δικαστικούς λειτουργούς, όταν οι πρωτοβουλίες και οι αποφάσεις των τελευταίων δεν τους αρέσουν ή δεν τους εξυπηρετούν,  οι πολιτικές επιστρατεύσεις απεργών και οι επιτάξεις των υπηρεσιών τους διαδέχονται η μία την άλλη, το Εθνικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο υποδεικνύει στα ΜΜΕ να μην προβάλλουν εικόνες κοινωνικής εξαθλίωσης και ένδειας, η χώρα διασύρεται για μία ακόμη φορά με υποβολή υπόπτων σε ωμά (και πιθανότατα από πλευράς ΕΛ.ΑΣ. εκδικητικά) βασανιστήρια και τέλος, μετά την πρακτική ισοπέδωση κάθε έννοιας νομικής προστασίας της εργασίας, φαίνεται πως αναζητούνται τρόποι δια νόμου περιορισμού του δικαιώματος στην απεργία.

5 Φεβ 2013

Πόση φτώχεια και ανισότητα αντέχει η δημοκρατία;



 H χώρα δεν μπορεί να επιτύχει, όταν μια διαρκώς συρρικνούμενη μειοψηφία κερδίζει τόσα πολλά, ενώ μια διευρυνόμενη πλειοψηφία δυσκολεύεται να επιβιώσει.

Barack Obama (από την ομιλία του στην τελετή ορκωμοσίας της δεύτερης θητείας του)

Πάντα ξέραμε ότι η απεριόριστη αναζήτηση του εγωιστικού συμφέροντος ήταν ηθικά λανθασμένη. Τώρα γνωρίζουμε ότι είναι και οικονομικά λανθασμένη.

Franklin D. Roosevelt (από την ομιλία του στην τελετή ορκωμοσίας της δεύτερης θητείας του)

Είναι πολλοί που διατείνονται ότι ο Μπάρακ  Ομπάμα πασχίζει να περάσει στην ιστορία ως ο  Ρούζβελτ του 21ου αιώνα και προσπαθεί να τον μιμηθεί γενικώς, αλλά η ταύτιση απόψεων των δύο σημαντικών αυτών πολιτικών ανδρών, που -όχι τυχαία- βρέθηκαν στο τιμόνι της μεγάλης αυτής χώρας, εν μέσω των δύο πιο βαθειών οικονομικών κρίσεων των τελευταίων 100 ετών, εδράζεται σε μια τόσο αξιακή, όσο και ρεαλιστική θεώρηση, που στην πραγματικότητα πρωτοσυναντάται στον επιτάφιο του Περικλή : ότι, δηλαδή, η προσωπική ευημερία προϋποθέτει και συναρτάται με την ευημερία της πόλεως, μέσω της οποίας και εν πολλοίς τελεσφορεί. Η διαπίστωση είναι κρίσιμη: η ανάκαμψη από την οικονομική κρίση απαιτεί κοινωνική συνοχή, συνείδηση κοινής μοίρας, άμβλυνση των ανισοτήτων. Όχι μόνον γιατί έτσι εξασφαλίζεται ένα μίνιμουμ κοινωνικής γαλήνης και πολιτικής σταθερότητας που είναι απαραίτητα για την οικονομική ανάπτυξη, αλλά γιατί πιθανότατα η έκρηξη των κοινωνικο-οικονομικών ανισοτήτων είναι και  οικονομικά αντι-παραγωγική και μπορεί να συμπεριληφθεί στα αίτια που οδήγησαν στην οικονομική κρίση.

27 Ιαν 2013

Ψήγματα αισιοδοξίας

-«Σταμάτα επιτέλους να είσαι τόσο αρνητικός!»
-«Ένας πραγματικός αισιόδοξος θα είχε πει,...Να είσαι θετικός...! »


Παρακολουθούσα προ ημερών την ομιλία του Προέδρου των Η.Π.Α. κατά την τελετή ορκωμοσίας του για τη δεύτερη και τελευταία θητεία του. Ο Μπάρακ Ομπάμα είναι αναμφίβολα ένας χαρισματικός ρήτορας και ο ρόλος του, αλλά και η περίσταση επέβαλαν να εκφωνήσει έναν λόγο αισιόδοξο και ενωτικό. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι τα λεγόμενα του δεν έχουν την αξία και τη σημασία τους, και μάλιστα όχι μόνο για τους Αμερικανούς πολίτες. Θα' λεγα δε ότι το παρακάτω απόσπασμα (σε κάπως ελεύθερη μετάφραση) θα μπορούσε κάλλιστα να μας προβληματίσει.

«Πάντα αντιλαμβανόμασταν ότι όταν οι καιροί αλλάζουν το ίδιο πρέπει να κάνουμε κι εμείς, ότι η πίστη στις θεμελιώδεις αξίες μας απαιτεί νέες αντιδράσεις σε νέες προκλήσεις, ότι η προάσπιση των ατομικών μας ελευθεριών απαιτεί συλλογική δράση. Γιατί, κανένα άτομο μόνο του δεν μπορεί να εκπαιδεύσει τους δασκάλους μαθηματικών και επιστήμης που χρειαζόμαστε για να δώσουν στα παιδιά μας τα απαραίτητα εφόδια για το μέλλον, ή να χτίσει τους δρόμους, τα δίκτυα, τις υποδομές, τα ερευνητικά εργαστήρια που απαιτούνται για να φέρουν δουλειές και επιχειρήσεις στις ακτές μας. Τώρα, περισσότερο από ποτέ, πρέπει να τα κάνουμε όλα αυτά μαζί, σαν ένα έθνος, σαν ένας λαός.
Αυτή η γενιά δοκιμάσθηκε από την κρίση που ενίσχυσε την αποφασιστικότητα μας και απέδειξε την ανθεκτικότητα μας. Η οικονομική ανάκαμψη όμως έχει αρχίσει, οι δυνατότητες της Αμερικής είναι απεριόριστες, γιατί έχουμε όλες εκείνες τις ιδιότητες που απαιτούνται σε έναν κόσμο χωρίς σύνορα: Νιάτα, καθοδήγηση (ηγεσία), ποικιλία, ανοιχτή σκέψη, μια ατελείωτη ικανότητα να ρισκάρουμε, και το χάρισμα να επανανακαλύπτουμε και να καινοτομούμε.
Είμαστε φτιαγμένοι γι'αυτή τη στιγμή και θα την αδράξουμε, στο μέτρο και το βαθμό που θα είμαστε ενωμένοι. Γιατί, εμείς, ο λαός, αντιλαμβανόμαστε ότι η χώρα δεν μπορεί να επιτύχει, όταν μια διαρκώς συρρικνούμενη μειοψηφία κερδίζει τόσα πολλά, ενώ μια διευρυνόμενη πλειοψηφία δυσκολεύεται να επιβιώσει. Πιστεύουμε ότι η ευημερία της χώρα μας πρέπει να ακουμπήσει στους ευρείς ώμους μιας ανερχόμενης μεσαίας τάξης.  Η κοινωνία ευδοκιμεί όταν κάθε άνθρωπος μπορεί να βρει ανεξαρτησία και περηφάνεια στη δουλειά του και όταν τα εισοδήματα από την εργασία απελευθερώνουν τις οικογένειες από τη φτώχεια.»

20 Ιαν 2013

Road to nowhere

Aντί άλλου σχολίου για το προχθεσινό κοινοβουλευτικό "Δελφινάριο",
το "Road to nowhere" από τους Talking Heads (Oμιλούσες Κεφαλές)



















Well we know where we're goin'                          
But we don't know where we've been
And we know what we're knowin'
But we can't say what we've seen
And we're not little children
And we know what we want
And the future is certain
Give us time to work it out

We're on a road to nowhere
Come on inside
Takin' that ride to nowhere
We'll take that ride

16 Ιαν 2013

Η μυωπική εξομοίωση των «άκρων»


Κανείς δεν μπορεί να σκέφτεται και να χτυπάει κάποιον την ίδια στιγμή.

Suzan Sontag, Αμερικανίδα συγγραφέας

Το μόνο που χρειάζεται το κακό για να πετύχει είναι οι ευπρεπείς να μείνουν αδρανείς.

Edmund Burke, Iρλανδός πολιτικός, συγγραφέας, φιλόσοφος (1729-1797)

Όταν το παρελθόν δεν φωτίζει το μέλλον, το 
                                                                                    παρόν σκοτεινιάζει. 
                                                                       
                                                              Alexis de Tocqueville, Γάλλος πολιτικός διανοητής

Εδώ και μήνες, και ειδικά μετά τα αποτελέσματα των διαδοχικών βουλευτικών εκλογών του προηγουμένου έτους -και τις εκπλήξεις(;) που αυτά έκρυβαν- πολλοί φιλελεύθεροι -κυρίως- αρθρογράφοι, διανοούμενοι, δημοσιογράφοι και πολιτικοί έχουν εισάγει στον δημόσιο διάλογο τη θεωρία των «άκρων» και την πρακτική της εξίσωσης ή/και της εξομοίωσης τους, σε μια υποτιθέμενη λογική διμέτωπου αγώνα υπεράσπισης των αρχών και των αξιών του κοινοβουλευτισμού, της αστικής δημοκρατίας και της συνταγματικής έννομης τάξης, έναντι όσων ακραίων πολιτικών σχηματισμών φέρονται να τις αντιστρατεύονται. Πιο συγκεκριμένα, δεν είναι λίγοι αυτοί οι οποίοι εξομοιώνουν τις «ακραίες» αντιλήψεις του κόμματος της μείζονος αντιπολίτευσης με τον νεοεισελθόντα στο κοινοβούλιο ναζιστικό σχηματισμό της Χρυσής Αυγής, και εκφράσεις όπως... το «φαιοκόκκινο μέτωπο» ή ακόμα και... οι «Συριζαυγίτες», χρησιμοποιούνται και γράφονται όλο και συχνότερα. Η επιχειρούμενη τεκμηρίωση αυτής της ισοπεδωτικής προσέγγισης περιλαμβάνει ιδεολογικο-φιλοσοφικές αναλύσεις και παραλληλισμούς της αντιδημοκρατικής και ανελεύθερης φύσης του φασισμού και του κομμουνισμού, ιστορικές αναφορές στα εγκλήματα του ναζισμού και του σταλινισμού και -πρωτίστως- την υπενθύμιση ότι η βία και η ανομία στη χώρα μας προέρχονται και από την ακροδεξιά και από την ακροαριστερά (ίσως δε,... κυρίως από την ακροαριστερά).

   Η εκτίμηση μου είναι, ότι η επιχειρούμενη αυτή εξομοίωση των «άκρων» είναι αμετροεπής και ενδεχομένως επικίνδυνη. Εξυπηρετεί -πιθανότατα- συγκεκριμένες πολιτικές επιδιώξεις και κομματικούς σχεδιασμούς, αλλά δεν παύει να αναδεικνύει θολή ιστορική ματιά και μυωπική πολιτική οπτική.

8 Ιαν 2013

«Ούτε νόμιμο, ούτε ηθικό»: Το βαρύ τίμημα της απαξίωσης των θεσμών


Δεν υπάρχουν θεσμοί, παρά μόνο ο κυρίαρχος λαός
                                             Ανδρέας Παπανδρέου

Αν η εξουσία διαφθείρει, η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα
                              Λόρδος Acton, Άγγλος ιστορικός (1834-1902)

O κλασσικά περιγραφόμενος λαϊκισμός, είτε στην αριστερίστικης ρητορικής, είτε στην πατριδοκάπηλη, εκδοχή του (είτε στον πρωτοπασοκικό-ανδρεοπαπανδρεϊκό συγκερασμό τους π.χ.) και ο «φωδιστικός» αντι-λαϊκισμός των ελίτ, παρά τις πολιτικές αψιμαχίες και αντιπαραθέσεις των εκπροσώπων τους μοιράζονται δύο κρίσιμα κοινά χαρακτηριστικά: την αντιμετώπιση των πολιτών ως νήπια που χρειάζονται καθοδήγηση, αδιαμεσολάβητη και εν λευκώ εκπροσώπηση, «πολιτικά χαρισματική» ή «τεχνοκρατικής αυθεντίας» διακυβέρνηση και μια βαθειά απαξία ή/και περιφρόνηση για τους θεσμούς (κυρίως όσους σχετίζονται με οποιαδήποτε μορφή δημοκρατικής νομιμοποίησης ή ελέγχου) και τα θεσμικά αντίβαρα της διάκρισης των εξουσιών. Ο πολιτικάντικος λαϊκισμός και ο ελιτίστικος αντιλαϊκισμός είναι υπό μία έννοια δύο όψεις του ίδιου, απεχθανόμενου στην ουσία την δημοκρατικά θεσμισμένη κοινωνία των πολιτών, νομίσματος. Όπως, ίσως δύο όψεις του ιδίου νομίσματος θα μπορούσαν να θεωρηθούν και δύο εκπρόσωποι των δύο αυτών σχολών σκέψης και πολιτικής δράσης: ας πούμε, για παράδειγμα (έτσι...τυχαία)... ο Άκης Τσοχατζόπουλος και ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου.